พระพุทธชินราช เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ศิลปะสุโขทัยหมวดพระพุทธชินราช ประดิษฐาน ณ วิหารด้านตะวันตก วัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรมหาวิหาร จังหวัดพิษณุโลก ถือเป็นพระพุทธรูปที่ได้รับการยกย่องว่ามีพุทธลักษณะงดงามที่สุดในประเทศไทย
ประวัติความเป็นมาพระพุทธชินราช
- สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยพระมหาธรรมราชาที่ 1 (พญาลิไท) แห่งกรุงสุโขทัย ประมาณ พ.ศ. 1900 พร้อมกับพระพุทธชินสีห์และพระศรีศาสดา
- มีตำนานเล่าว่า สมเด็จพระมหาธรรมราชาที่ 1 ทรงมีพระราชดำริที่จะสร้างพระพุทธรูปที่งดงาม เพื่อเป็นศรีสง่าแก่เมืองพิษณุโลก จึงโปรดให้อัญเชิญช่างฝีมือดีจากเมืองต่าง ๆ มาช่วยกันสร้าง แต่เมื่อช่างปั้นพระพุทธรูปได้ 3 องค์ คือ พระพุทธชินราช พระพุทธชินสีห์ และพระศรีศาสดา ก็ไม่สามารถปั้นพระพุทธรูปองค์อื่นได้อีก
- ต่อมาในปี พ.ศ. 2146 สมเด็จพระเอกาทศรถแห่งกรุงศรีอยุธยา ได้เสด็จมานมัสการพระพุทธชินราช และโปรดให้มีการนำเครื่องราชูปโภคมาตีแผ่เป็นทองคำเปลวปิดทองพระพุทธชินราช ถือเป็นการปิดทองครั้งแรก
ลักษณะพุทธศิลป์
- พระพุทธชินราชมีพุทธลักษณะที่งดงาม อ่อนช้อย และสมส่วน พระพักตร์ค่อนข้างกลม พระขนงโก่ง พระเนตรเหลือบต่ำ พระนาสิกโด่ง พระโอษฐ์แย้มเล็กน้อย
- พระวรกายอวบอ้วน ชายสังฆาฏิยาวลงมาจรดพระนาภี ปลายสังฆาฏิเป็นลายเขี้ยวตะขาบ
- มีซุ้มเรือนแก้วทำด้วยไม้แกะสลักปิดทอง ประดับอยู่เบื้องหลังพระเศียร เรียกว่า “รัศมี”
- มีพระพุทธลักษณะที่พิเศษ คือ มีลายเส้นที่พระบาทคล้ายลายผ้า เรียกว่า “ผ้าทิพย์”
ความสำคัญและศรัทธา
- พระพุทธชินราชเป็นพระพุทธรูปที่ได้รับความเคารพศรัทธาจากพุทธศาสนิกชนทั่วประเทศ
- เชื่อกันว่าพระพุทธชินราชมีพุทธคุณด้านความศักดิ์สิทธิ์ ความเป็นสิริมงคล และความเจริญรุ่งเรือง
- ในแต่ละปีจะมีพุทธศาสนิกชนจำนวนมากเดินทางมานมัสการพระพุทธชินราชที่วัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรมหาวิหาร จังหวัดพิษณุโลก
พระพุทธชินราชไม่เพียงแต่เป็นพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองพิษณุโลกเท่านั้น แต่ยังเป็นพระพุทธรูปสำคัญคู่บ้านคู่เมืองของประเทศไทยอีกด้วย
